Soňky ýyllarda,gün energiýasygeljegi uly täzelenýän energiýa çeşmeleriniň biri hökmünde giňden ünsi çekdi.Howanyň üýtgemegi we gazylyp alynýan ýangyçlara durnukly alternatiwalaryň zerurlygy baradaky aladalar bilen,gün energiýasypotensial oýun çalşygy hökmünde ýüze çykdy.Actuallyöne aslynda gün energiýasyny näçeräk ulanmaly we hakykatdanam geljegiň esasy energiýa çeşmesine öwrülip bilermi?
Gün, takmynan 173,000 terawat şöhlelendirýän köp energiýa çeşmesidirgün energiýasytoere.Aslynda, bir sagat gün şöhlesi bütin dünýäni bir ýyllap güýçlendirmek üçin ýeterlikdir.Şeýle-de bolsa, bu energiýany netijeli ulanmak we ony ulanyp boljak elektrik toguna öwürmekde birnäçe kynçylyk bar.
Häzirki wagtda,gün energiýasydünýädäki energiýa önümçiliginiň diňe az bölegini tutýar.Halkara Energetika Guramasynyň habaryna görä, gün energiýasy2019-njy ýylda dünýädäki elektrik energiýasynyň öndürilişiniň bary-ýogy 2,7% -ini emele getirdi. Bu tapawut, esasan, gün panelleriniň gymmatlygy we gün şöhlesiniň aralygy bilen baglanyşykly.Gün panelleriniň netijeliligi, gün energiýasynyň näderejede sarp edilýändigini kesgitlemekde-de möhüm rol oýnaýar.Soňky tehnologiki ösüşlere garamazdan, gün panelleriniň ortaça netijeliligi 15-20% töweregi bolup galýar.
Şeýle-de bolsa, gün tehnologiýasynyň çalt ösmegi we bahalaryň arzanlamagy bilen,gün energiýasy kem-kemden has amatly warianta öwrülýär.Gün panelleriniň bahasy soňky on ýylda ep-esli azaldy we olary has köp öý we kärhana üçin elýeterli etdi.Netijede, esasanam amatly hökümet syýasaty we höweslendiriş ýurtlary bolan gün enjamlary gün enjamlarynyň köpelmegini dowam etdirýär.
Mundan başga-da, batareýalar ýaly energiýa saklaýyş ulgamlarynyň ösdürilmegi aralyk gün şöhlesiniň meselesini çözýär.Bu ulgamlar gündiz öndürilen artykmaç energiýany saklap we gün şöhlesiniň pes ýa-da ýok wagtynda ulanyp bilerler.Şonuň üçingün energiýasygün şöhlesi bolmasa-da, ony has ygtybarly we durnukly elektrik çeşmesine öwrüp bolýar.
Mümkinçiliklerigün energiýasygeljegiň agdyklyk edýän energiýa çeşmesine öwrülmegi şübhesizdir.Täzelenip bolýan we bol çeşme bolmakdan başga-da,gün energiýasydaşky gurşawa köp peýdasy bar.Iş wagtynda parnik gazyny çykarmaýar, gazylyp alynýan ýangyç bilen deňeşdirilende uglerodyň yzyny ep-esli azaldýar.Şeýle hem gün energiýasy, adaty setleriň edip bilmeýän uzak ýerlerinde energiýa elýeterliligini gowulandyrmak mümkinçiligine eýedir.
Köp ýurtlar munuň mümkinçiligini ykrar etdilergün energiýasywe energiýa garyndysynda paýyny artdyrmak üçin uly maksatlar goýdular.Mysal üçin, Germaniýa elektrik energiýasynyň 65% -ini gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden öndürmegi meýilleşdirýärgün energiýasymöhüm rol oýnaýar.Şonuň ýaly-da, Hindistan gün energiýasyna ünsi jemläp, 2030-njy ýyla çenli energiýanyň 40% -ini gaýtadan dikeldilýän çeşmelerden öndürmegi maksat edinýär.
Gün energiýasynyň artykmaçlyklary bar bolsa, doly geçişgün energiýasyinfrastruktura we gözleglere ep-esli maýa goýumlaryny talap eder.Has netijeli gün panellerini we energiýa saklaýyş ulgamlaryny ösdürmek, şeýle hem gözenek tehnologiýasynyň ösüşi hökmanydyr.Mundan başga-da, hökümetler we syýasatçylar günüň höweslendirilmegini maliýe höweslendirmeleri we düzgünleri arkaly goldamagy dowam etdirmeli.
Netijede,gün energiýasygeljekde esasy energiýa çeşmesine öwrülmek üçin uly mümkinçiliklere eýe.Sufficienteterlik bilengün energiýasytehnologiki we ykdysady mümkinçiliklerde bar bolan ösüşler,gün energiýasybarha durmuşa geçirip boljak wariantyna öwrülýär.Şeýle-de bolsa, düýpli özgerişler bar bolan kynçylyklary ýeňip geçmek üçin yzygiderli maýa goýumlaryny we goldawy talap edýär.Bilelikde işlemek,gün energiýasyhas arassa, has durnukly geljege ýol açyp biler.
Iş wagty: Noýabr-22-2023